CHỮ NÔM veya Eski Vietnamca Senaryo ve Vietnam Edebiyatına Geçmiş Katkıları - Bölüm 4

Hit: 523

Nguyen Khắc Kham

… Bölüm 3 için devam edilecek:

Nôm'daki Vietnam edebiyatının tarihi^**

    Başka bir açıdan, on üçüncü yüzyılın sonundan yirminci yüzyılın ortalarına kadar Vietnam edebiyatının ifadesinde ve aktarımında etkili bir rol oynamıştır.

    Nôm'da yaklaşık yedi yüzyılı kapsayan Vietnam edebiyatının tarihi aşağıdaki ana dönemlere ayrılabilir:

1) TrbirnHÖ dönem (on üçüncü ve on dördüncü yüzyıllar). 
2) Le-Ebirc dönem (on beşinci ve on altıncı yüzyıllar). 
3) Fotoğraf: hưng veya Kuzey-Güney mücadele dönemi (on yedinci ve on sekizinci yüzyıllar). 
4) Nguyenen dönem (on dokuzuncu yüzyıl ve yirminci yüzyılın ilk yarısı).

1) Trần-Hồ dönemi

 Göre Kham-đbennh Vietsû Teşekkürler CUOng mûc 欽 定 越 史 通 鑑 綱 目, ilk yazar şiirde chữ nôm kullandı Nguyenen Thuyen 阮 詮 or Hàn Thuyen 韓 詮 ve diğerlerinin onun örneğini izlediği söyleniyordu. Bunlar Nguyenen Sĩ CÖ 阮 士 固, ve Çu An 朱 安. İkincisi ve Nguyenen Thuyen sırasıyla yazarların olduğu bildirildi QuÖcngû bubirp 國 語 詩 集 (Çu An, yazar) ve Phi sa tbirp 披 沙 集.

   Ne yazık ki, bu koleksiyonların her ikisi de Nom ayetler kayboldu. Göre B Huyi Huy Bích 裴 輝 璧 (1744-1818), Trê Coc 鯔 𤥫 veya Ayetlerin hikayesi Yayın Balığı ve Kurbağa ayrıca tarihli Trbirn, ama bu hiciv masalının kesin tarihi lûc-Bat metre, şimdiye kadar kesin olarak belirlenmemiştir.³³ Ek olarak, Trinh Thû 貞 鼠ya da erdemli fare nôm'de bir anlatı şiiri, ayetlerin hikayesi VUOTUOng 王 嬙 傳ve nôm ile ilgili diğer altı yazı hikayesi Nguyenen Çifteu 阮 表 傳 aynı zamanda tarihin sonundan Trbirn. Ancak, gerçek tarihleriyle ilgili şu ana kadar çok fazla tartışma var.³³

    İle ilgili yazılar Nom altında Hbiru trbirn ve HÖ  ayrıca 1387 yılında Kral egemenliği altında Trbirn-e Ngien 晛, Kralın Babası TrbirNghe Ton 陳 藝 宗, vermiş olmak HÖ Qui Ly 胡 季 釐 sonra Lê Qui Ly 梨 季 釐, yazıt taşıyan bir kılıç Văn vũ toàn tài quân thần đồng đức 梨 季 釐 (Hem bilgin hem de savaşçı, erdemli bir Krala hizmet eden erdemli bir konu)³⁴, Qui Ly minnettarlığını göstermek için yerel dilde ayetler yazdı. Daha sonra, 1437'de Kral olarak Tay TÖ arasında Lê hanedanı nôm ile yazılmış editör ve ayet örneklerini okumak istedi HÖ Qui Ly, Nguyenen Trai, bu yazıların bir kısmını toplayıp sunmayı başardığı bildirildi.³⁵

2) Lê-MAC dönem

    Aynısı Nguyenen Trai ayrıca bazı yazılar bıraktığı söyleniyor NomGibi Uc iz ti tbirp, yerel dilde doğaçlama bir şiir Thben LÖ, daha sonra cariye olan uyku paspaslarının bir kız satıcısı³⁶ ve didaktik şiir Nom, Gia hubirhayır veya aile talimatları. Sözde doğaçlama şiir Thben LÖ şüpheli bir otantikliktir. Benzer Gia hubirhayır, 796 satırdaki bu şiir daha sonra bir veya birkaç ardışık yazar tarafından oluşturulmuş olabilir. Tarafından yazılan tek yazı Nguyenen Trai şu anda Ulusal dilde şiirler toplanması (QuÖbu kadarbirp ) bölümünün yedinci bölümünü oluşturur Uc trai di tbirp.

    Eğer başlangıcı Lê hanedan başka hiçbir önemli ile işaretlenmedi Nom bu şiir koleksiyonundan daha edebi eser Nguyenen Trai ve iki The Ngon by Lê LÖi son zamanlarda Hoàng Xuân Han, kralın saltanatı Lê Thanh Ton (1460-1497) Vietnam edebiyatının yerel dillerinde olağanüstü bir şekilde geliştiğini gördü.

   King Lê Thanh Ton nadir şiir oluşturma fakültesinde yetenekli olan ve Belles-lettresolarak bilinen edebi bir çevre kurdu HÖben Tao Ðàn üye olarak 28 Mahkeme yetkilisi Nhben thbirp bat tú veya 28 Takımyıldız ile birlikte Başkan ve başkan yardımcısı olarak, Than Nhân Trung ve ÐÖ Nhubirn. Bunun içinde HÖben Tao Ðàn, kendisi ve mahkemeleri, daha sonra toplanan Vietnam şiirlerinin Koleksiyonlarını oluşturmak üzere toplanan şiirleri nôm'de değiştirdiler. HÖng-ûc yani saltanatı Lê Thanh Ton.³⁸

    Bunun yanı sıra HÖng-ûc quÖbu kadarbirp, bu tür yazılardan nôm HÖchâu quÖcngû bubirpIle, LUOhayırû HÖc, Kim Lang Ký by ÐÖ Cbirn . Önümüzdeki yüzyılda, Mbirc, Vietnam edebiyatı Nom tarafından ünlü şiir Koleksiyonunda çok daha özgünlük gösterdi Nguyenebenbennh Khiem (1492-1587) olarak bilinir Bbirch vân thi tbirp, Bbirch Van (Beyaz Bulutlar) bu şairin edebi ünvanıdır. Altındaki nôm yazıları arasında Mbirc, ayrıca belirtmeliyiz Ðbirben ÐÖphong cbirnh phú, Tam Ngung đÖng phú, ve Tbench cư dokuzuncue by Nguyenen asmak; Sû Bbirc quÖcngû bubirp, Sû tr Khnh Khúc, Tû thOben Khúc, TiesenÖclbirc phú by Hoàng Sĩ Khbiri ve sonunda, Ngư phû nhbirp Ðào nguyên truyen , by Ph Khng Khbirc Hoan.³⁹

3) Çok güzel

    Veya Kuzey Güney Mücadele dönemi Lê Thanh Ton 1497 içinde, Ðbirbenet veya sonra Vietnam sosyal sıkıntılar ve kalıcı bir siyasi huzursuzluk durumuyla boğuşmaya başladı ve bu da Mbirc Ðăng Gübre (1527);. Kısa ömürlü hanedanından sonra Mbirc1627'de savaş patlak verdi Trbennh Kuzeyde ve Nguyenen Güney'de, her ikisi de Lê. Sadece 1672'de, Nehri Linh (linh canavarı) iki bölge arasındaki sınır çizgisi olarak. Ancak 1775'te, Tay SơnGüney isyanı, Trbennh saldırıya uğradı ve aldı Phu Xuan, başkenti Nguyenen güneyde.

    Ancak, her ikisi de Trbennh ve Nguyenen Sonunda tarafından devrildi Tay Sơn liderlerinden biri NguyeneHue 1787 yılı sonunda İmparator'u ilan etti. İmparator'un tarihi zaferine rağmen Ama biz 1789'da Çinliler ve önemli başarılarının birçoğu, Tây Sơn rejim kısa ömürlü ve 1802'de sona erdi Nguyenen Anh kendini ilan etti İmparator Uzun gia arasında Nguyenen İmparator'u ele geçirdikten sonra Cbirnh Thbennh arasında Tây Sơn ve kardeşleri.

    On yedinci ve on sekizinci yüzyılları kapsayan bu uzun dönemin sosyal ve politik arka planı, Vietnam edebiyatının gelişiminde büyük bir etkiye sahipti. Nom. Yazarların çoğu, zamanlarının olaylarında çoğunlukla yer alan askeri liderler veya Mahkeme yetkilileriydi. Hepsi Çince karakterler yazdı. Bununla birlikte, kişisel politik inançlarını geleneksel akademik çevrenin çok ötesine yaymalarını ve aynı zamanda ülkedeki etki alanlarını genişletmelerini sağlayan nôm'da da yazmayı seçtiler. Bunun yanı sıra Çinliler, Thbirtngôn thi ya da yedi vuruşlu şiir, Phu veya prosepoetry, Kinh Ngha veya Çin Klasikleri açıklamaları, Van sách veya yüksek lehte olmaya devam eden tez, lục bát veya Six sekiz metre ve Şarkı thbirtlûc bat veya onsekizinci yüzyılın sonuna doğru ortaya çıkan 7-7-6-8 metre, Vietnamlı yazarların yeni yaratıcı ruhunu nôm'de gerçekleştirdi. Aşağıda, Kuzey Vietnam, Güney Vietnam ve Güney Vietnam'da bu iki yüzyıl boyunca Vietnamca edebiyatının en temsili eserleri yer almaktadır Tây Sơn.

1. a) Kuzey Vietnam'da Tr undernh'un ana yazılarından bahsedelim: Giai cbirnh sûng tinh phú, Nga ba hbirc phú by Nguyenen Bá Lân, çene phû Ngam çevrildi Nom by Thoàn thben diem, Cung oán Ngâm Khúc by NguyeneGia Thieu, Hoa Tien Truyen by NguyeneHuy Tû, Tû Tinh Van veya iki kısa şiir Nguyenen.ben NgÖc şarap, Rab'bin cariyesi Trbennh Doanh, Li Triesen Ðe tam Hoàng thai hbirucÖ lûc.birn tich quÖcngû diehayır by TrUOng ngÖc Trong Rab'bin zamanında bir onur hizmetçisi Trbennh CUOng, Ngû đe Thiên hoà doanh Bách vbennh th tbirp by Lord Trbennh Can, Kien Mucizelerbirp Lord tarafından Trbennh Doanh, Tam thanh tÖndûYTbirp Lord tarafından Trbennh Sâm.40)
2. b) Güney Vietnam'daki ana nôm yazıları arasında Nguyenen, bahsedilmeli Huuy Fotoğrafen by Prens Dan (1699-1753) sekizinci oğlu King Hien Tôn Nguyenen PhUOc Chu, Ngobir Uzun cUOng van ve Tư Gübre by Duy Tû, Sai Vai, hicivli bir yazı Nguyenen Cư Trinh, Şarkı tinh bbirtdbir Truyen by Nguyenehûu Hao.

4) Ana nôm yazıları Tây Sơn

    Daha önce ortaya çıkmış gibi nedenlere ek olarak, Nôm edebiyatı onsekizinci yüzyılın sonunda, tutulan olağanüstü iyilikten de bahsedelim chû Nom altında Tay Sơn ve özellikle İmparator'un kısa hükümdarlığı altında Ama biz. İşte yazarları bu rejimi destekleyen ya da buna karşı çıkan bazı yazılar: Hoài Nam Khúc by Hoang Quang, Tûng Tay hÖ Phú by NguyeneHuy LUOng, tư kamyonet Princess tarafından NgÖc Han, karısı NguyeneHue, Dû ben Ngâm tbirp ve Dû ben değilimbirp by Phan Huy, aynı zamanda bir Nom Çince yazılı çeviri çene phû Ngam by Ðbirtrbirn Kon, Ngon birn bubirp ve İşte bu by Nguyenehûsen Chbennh, Chientûng Tay hÖ Phú ve nôm'deki anlatı Sơ Kính Tan Trang by PhbirTay dili.⁴¹ Bunların yanında Nom on yedinci ve on sekizinci yüzyılların yazılarında, Thien Nam minh giám, 7-7-6-8 metrede anonim uzun tarihi bir şiir olan Prof. Phbirm van Dieu 1623 ile 1657 arasında oluşturulmuş olabilir⁴² ve Thien Nam Ngû lûc1787 ile 1800 yılları arasında yazılmış olabilecek başka bir anonim tarihi şiir, Nguyenen Van TÖ veya 1682 ile 1709 arasında Hoàng Xuân Han.⁴³

    Vietnam edebiyatı in Nom Nguyễn altında (1802-1862). Yaklaşık altmış yılı kapsayan bu dönem, Vietnam edebiyatının altın çağı olarak kabul edildi. Nom. Bu büyük gelişme Nom Sonuçta edebi eserler, Nguyenen İmparatorlar hariç Uzun gia ve Tû Ðûc hiçbiri Nom Lordlar gibi Trbennh ne de konularını yazmaya yazmaktan aciz Nom. Bir dereceye kadar, on sekizinci yüzyıldaki nôm edebiyatının hem mirası hem de bir çeşit büyümesiydi. Başka bir açıdan, okurların Nom özellikle de Nom Ayetlerdeki anlatılar gittikçe daha fazla Vietnam'daki artış üzerinde olmalıydı. Her halükarda, gerçek şu ki, nôm edebiyatının ana parçalarının çoğu, Nguyenen hanedan. Alan eksikliği nedeniyle, XNUMX. yüzyılda üretilen nôm'daki yazı bolluğunun kapsamlı bir listesini vermek gibi davranmadan sadece birkaç kitap başlığı ve yazarın adından bahsedeceğiz. Her şeyden önce, Ulusal şiirimiz için bir onur yeri ayrılmalıdır. Kim Van Kieu ünlü şairin 3254 litrelik bir çizgi şiiri Nguyenen du (1765-1820), yabancı dillerdeki birçok çeviri mevcuttur. Sonra nôm prosa ve ayet gibi yazılar geliyor Xuan HUObubirp Poetess tarafından HÖ Xuan HUOng (ondokuzuncu yüzyılın başlarında), Nhben thbirnkû hiesen dien, Phû cham tien ãm, Sû üç tien lam Khúc by Li van Phûc (1785-1840), Mai đình mÖng Ki by NguyeneHuy HÖ (1783-1841), Kim Tbirch Kỳ Duyên by Büi Hûsen Nghĩa (1807-1872), Lûc vân Tien, DUOTû Jambonbiru, Ngư Tieuvbirn đáp y perbirt by Nguyenen Fotoğraf Chieu (1822-1888) teşekkürlere Thbirp điesen diehayır, teşekkürlere Lubiryeniû yazarı: Thánh che tû hÖcgibirben nghĩa ca by Tû Ðûc (1829-1883), siyaset şiirlerden ilham aldı Ton ThÖ TUOng ve Phan Van Trben , Chính Khí Ca by Nguyenen van Giai , Ðbirben Nam QuÖcsû dien Ca by Lê Ngo Cat ve Phbirm Fotoğraf Toái , Hbirnh Thûc ca by NguyenehayırUOc Thben (1830-1909), şiirler ve şarkılar Hat Noi by Nguyenen Cong Trû (1778-1858), Cao Ba Quát (? -1854) Ve Nguyenen Quí Tan (1811-1858), çeşitli şiirler Nguyenen Huyen (1835-1909), Trbirn Te XUOng (1870-1907) Vb.

    Son olarak, bu tür anonim anlatılardan özel olarak bahsedilmelidir. Nom ayetler gibi Nhben đÖ Mayıs, TÖtrân, Thbirch Sanh, Nû Tu Tai, PhUOHoa, Li Cong, Hoang Trûu, Bích Câu, Phan TRbirn, Quan Thm Thben Kinh, Hoaietranh năng, vb… diğer Nom anlatılar ve Nom yazılar 1862'den sonra bile en azından kırklı yıllara kadar ve yerin resmi olarak kabul edilmesine rağmen çoğunlukla yeraltında üretilmeye devam etti. QuÖc Ngû komut.⁴⁴ Bütün Nom yukarıda bahsedilen edebi eserler romanize edilmiş senaryoda bütüncül ya da kısmen yazılıdır. Bununla birlikte, çok sayıda diğer Nom metinler artık Vietnamca ve bazı yabancı kütüphanelerde saklanıyor.⁴⁵ Her zaman transkripsiyon için bekliyorlar QuÖc Ngû uzmanlar tarafından yapılacaktır. Başka bir açıdan, Nom Önceden kopyalanmış olan metinler, transkripsiyon hatalarından arınmış değildir. Bu koşullar altında, metinsel eleştiri vazgeçilmezdir ve sadece her ikisinde de mevcut olan tüm sürümlerin harmanlanmasıyla mümkün olacaktır. Nom ve QuÖc Ngû. Doğru olarak gözlemlendiği gibi DUOng QubirHàm "Vietnam edebiyatının gerçek bir tarihi ancak nôm'deki tüm bu belgeler deşifre edildikçe ve Quốc Ngữ".⁴⁶ Ancak, tüm Nom özellikle de transkripsiyon gerektiren metinler QuÖc Ngû sadece edebiyatla sınırlı değil ve çok önemli Nom Vietnam tarihi ve Vietnames folkloruyla ilgili belgeler. Etkisinde, Chû Nom Vietnamlı yazarlar tarafından sadece edebiyat için değil, diğer insanlar tarafından da kullanılmıştır. için on yedinci yüzyıldan itibaren çeşitli amaçlar. Örneğin burada bir mektup var Nom 1670 yılında Rab'be hitaben Nguyenen PhUOc Tran adlı bir Japon tarafından kadoya Şichirobei Vietnamca adı ile de bilinir Cha Chanh (Baba Chanh): (:).

    Aşağıdaki metni QuÖc Ngû "ng muôn tuÖben. Có mÖt em toi o đbirt Annem rbirng đã lôm tôi ông, mûgünbirm. NSbirsen dee thOben đã cbirçok uzun (Ya da Trong) ơn. ng muôn tuÖi”[İngilizce çeviri: Sana on binlerce yıllık yaşam diliyorum. Genç kardeşlerimden birinin [ör. Şiçirojiro ] kim yaşıyor Annam deneklerden biri haline geldi. Bunun için çok zevk duyuyorum. Onu hiçbir koşulda yardımınıza tavsiye edebilir miyim? Sana on binlerce yıllık yaşam diliyorum].⁴⁷

    Her zaman on yedinci yüzyılla ilgili olarak, Nom İtalyan Katolik Baba J.Maiorica'dan (1591-1651) tarafından bulunmuştur. Hoàng Xuân Han Paris'teki Fransız Milli Kütüphanesi'nde (Bibliothèque Nationale). Bu yazıların başlıkları onun tarafından aşağıdaki gibi kopyalanmıştır. 1) Thiên-Chúa Thánh-giáo HÖoÖben Kinh. 2) Thiên-Chúa Thánh-giáo Khai-mông. 3) Ðûc Chua Chi-thu. 4) Truyen-ûc Chua Chit-thu. 5) Thiên-Chúa Thanh-Mbiru. 6) Các Thanh gerçektenen. 7) Vita sanctorum (Başlık yok Nom). 8) Thng Thánh I-na-xu. 9) Phanng Thánh Phan-chi-cô Xa-vi-ê truyen. 10) Ngam le güçlü mùa Phûc-sinh đen bbiry. 11) Nhûng đietrong cacc le trÖng. 12) kişi nhûgüne mùa Phûc günah.⁴⁸ Görüldüğü gibi, Chû Nom Geçmiş Vietnam edebiyatına çok zengin ve çeşitlilik katmış olan bu araştırmalar, sadece geçmiş Vietnam edebiyatının öğrencileri için değil, aynı zamanda Vietnam tarihi ve Vietnam kültürü araştırmaları için de vazgeçilmez bir araştırma aracı olmaya devam edecektir.

DAHA FAZLA GÖR:
◊  CHỮ NÔM veya Eski Vietnamca Senaryo ve Vietnam Edebiyatına Geçmiş Katkıları - Bölüm 2.
◊  CHỮ NÔM veya Eski Vietnamca Senaryo ve Vietnam Edebiyatına Geçmiş Katkıları - Bölüm 1.
◊  CHỮ NÔM veya Eski Vietnamca Senaryo ve Vietnam Edebiyatına Geçmiş Katkıları - Bölüm 3.

NOTLAR: 
²⁹  Yapısı hakkında daha fazla bilgi için Chû Nom, görmek : 聞 宥: 論 字 喃 之 組織 及其 與 漢字 關 涉 (14, 1933. s. 201-242), 燕京 學報, ilk 14 期, 1933, tr. 201-242 - 山 本 達郎: 聞 宥 氏, 論 字 喃 之 組織 1949 東洋 學報, ilk12 卷 第 2 sayı, 1935 年 - 陳 荆 和: 字 喃 之 形態 及其 產生 年代 [Daha fazla bilgi Daha fazla bilgi], 人文 科學 論叢, 第一 輯, 台北, 1949 年. Bầu Cầm, D Ngn Nhập Nghiên Cứu Chữ Nôm (Saygon Üniversitesi Edebiyat Fakültesi öğrencileri için öğretim materyali). Ayrıca bakınız :  聞 宥: 當 田健 次, 字 喃 研究 一聲 母 (1) 字 喃 研究 一聲 母 (2), 1973, 12 言語 學 論叢 卷 (72, 12()東 教 大 言語 學 研究 會), (1), (2), 1973, 12 (72, 12) (). 
³⁰  Dảng Quảng Hàm, Le Chữ nô o o écritude démotique vs… s. 283-284a. 
³¹ Edouard Diguet, "De la Langue Annamite Parlée ve Ecrite", Revue Indochinoise, Aout, 1905, 226-32. 
³²  Bầu Cầm, “Ếu-điểm ve Khuyết-điểm của Chữ Nôm"(Chữ Nôm'un güçlü ve zayıf noktaları) Việt Nam Khảo Cổ tập san, Saigon 1960, no 1, s. 50-64. Maurice Durand, Comptes rendus, BEFEO, tome L, fasc, no 2, 1962, sayfa 561. 
³³  Hoàng Xuân Han, Nghiêm Toản, Thi Van Việt Nam (Daha fazla C cố cuầi đời Mạc), Các lớp Trung Học. Loại Sách Học Sông Nhị, Hà-Nội 1951. s. 19-45. Hoàng Xuân Hãn, “Nguyễn Biểu, mươt gương nghĩa ile ilgili daha fazla bilgi: Trần”, Khai Trí Tiến ậc Tập San, 2.3, Hanoi 1941. Lãng-Hồ,“Văn phẩm với Thời Ðại của Văn phẩm. Truyện Trê Cóc / Truyện Trinh-Thử”, Văn Hóa Nguy Sant San, Saigon Tập XII, Quyển 11 (11-1963), sayfa 1690-1700. Lãng-Hồ, “Văn phờm ve Thời Ðại của Văn phẩm, Truyện Vương Zeng”, Văn Hóa Nguyenệt San, Saygon Tập XII, Quyển 1212-1963), sayfa 1893-1898. Lãng-Hồ, “Văn phờm với Thời ủi của Văn phẩm, New York restoranları”, Văn Hóa Nguy Sant San, Saigon Tập XIII, Quyển 1 (1-1964), sayfa 63-70. 
³⁴  Krş Shu-King, 書 經: 泰誓 中, 6: " 受 有 億 兆 夷 民 離心 離 德 予 有 亂 臣 十 人 同心同德 雖有 周 親 不如 仁人”: Kinh-Thư, Vietnamca çeviri, Prof. Thẩm Quỳnh, Saigon 1968, sayfa 206. 
³⁵  Dảng Quảng Hàm, Việt Nam Văn Học Sử Yếu, sayfa 107. 
³⁶  Krş Nguyễn Khắc-Kham, “Vietnam İsimleri ve Özellikleri”, Alan ve Kültür Çalışmaları, No 23 Tokyo Yabancı Araştırmalar Üniversitesi 1973, sayfa 205, dipnot 23. 
³⁷  Hoàng Xuân Hãn, Nghiêm Toản, op. atıf yapılan sayfa 49-69. Trần Văn Giáp, Phạm TrÐng Ðiềm: Nguyễn Trãi, Qu Thic Thim Thi Tập (Hanoi, 1956), Văn-ạàn Tạp chí, Số Ðặc biệt về Nguyễn Trãi, Bộ IV, số 10 (3/1-9/1, 1963). Nguyễn Trãi ve çalışmaları hakkında bir sempozyum, katılımcılar olarak Phạm Ðình Tân, Thái Bằng, Vũ Hạnh, Phạm ,nh Khiêm, Nguyễn Khắc-Kham ve Nguyễn Trãi'nin 16. nesil soyundan olan Nguyễn Trọng Huy. 
³⁸ Dảng Quảng Hàm, op. alıntılanan s.98, 99, 280. Nguyễn Fotoğraf Hoà Kitap Eleştirisi: Giriş à la litterature Vietnamienne Maurice M. Durand ve Nguy Orientaln Trần Huân, Amerikan Doğu Birliği Dergisi. Vol. 92, Sayı 2, Nisan-Haziran 1972 s. 364-368. 
³⁹  Hoàng Xuân Hãn, Nghiêm Toản op. gösterdi. s. 101-121. 
⁴⁰ Dảng Quảng Häm op. alıntılanan, s. 302-306. Nguyễn Văn Tố, “Léépéque des Lê'deki Poéesies”, Bülten de la Société d'Eeignement Mutuel du Tonkin, Tome XIV, no 1, Janvier-Mars 1934, s. 30-36, Tome XIV, no 2, Avril-Juin 1934, s. 182-190, Tome XIV, No 3, Juillet-Eylül. 1934, s. 460-463. 
⁴¹  Sơn-Tùng, Hoàng Thúc Tram, Quốc văn Ðời Tây Sun, Sách Hiểu Biết, Vảnh Bảo Saigon, 1950, 123 sayfa. 
⁴²  Phạm Văn Diêu, "Thien Nam Minh Giam”, Văn Hoá Nguyệt San, Saigon Loại mới tập XII, Quyển 1, số 77 ila 1-1963, sayfa 49-68. 
⁴³  Phạm Văn Diêu, "Thiên Nam Ngữ Lục”, VNVHNS Loại mới tập XII, Quyển 3, số 79, 3, 1963, sayfa 351-368, Quyển 4 số 80, 4, 1963, sayfa 535-550, sayfa 81, sayfa 5, 1963 s. 689-698, s. 82, 6, 1963, sayfa 835-847. 
⁴⁴  Hạo-Nhiên, Nghiêm Toản, Việt Nam Văn-Học Sử Trích yếu, II, Vĩnh Bảo, Saigon, 1949 s. 7-70. Thanh Lãng, Khởi Thảo Văn-Học Sử Việt Nam, Van chương Chữ Nôm (Daha fazla Giáo Sư Nguyễn ưăng Thục), Saigon 1953, s.47-212, Phạm Thế Ngũ, Việt Nam Văn Hửc Sử Giản ước Tân Biên, Cilt. 2, Quọc Học Tùng ThuSaigon 1963. 
Not: Hồ Xuân Hương ve Bà Huyện Thanh Quan'ın gerçek isimleriyle ilgili olarak sırasıyla HÖ thben Mayıs ve Nguyenen.ben hınh, bkz. Giriş à la littérature Vietnamienne (UNESCO Koleksiyonu, Giriş yardımcı kaynaklar Orientales G. Maisonneuve et Larose Paris, 1969) Maurice M. Durand ve Nguyễn Trần Huân, s. 181, 189. 
⁴⁵  Bibliothèque Nationale de Paris'teki Nôm metinlerinin toplanması ile ilgili olarak, bkz: Alexander Barton Woodside, Vietnam ve Çin Modeli, On dokuzuncu yüzyılın ilk yarısında Vietnam ve Çin Hükümeti'nin karşılaştırmalı bir çalışması, Harvard Üniversitesi Yayınları Cambridge, Massachusetts, 1971, sayfa 323.Paris'te, Bibliothèque Nationale'deki büyüleyici nôm metinleri koleksiyonunun şaşırtıcı zenginlikleri herhangi bir alime meydan okuyor". 
⁴⁶  Dảng Quảng Hàm, Ecriture demotique adlı geliştiriciden vb. sayfa 285. 
⁴⁷ Kawashima Motojiro: 川島 元 次郎, 朱 印 [船] 貿易 史 [Lửch sử mậu dịch thuyền Châu Ấn], 大 正 十年 九月 十 日 印刷, 大 正 十年 九月 十五 日 發行, 內外 出版 株式會社, sayfa 469. 
⁴⁸  Hoàng Xuân Hãn, Girolamo Maiorica vb. alıntılanan s. 208-213.

Kaynak metin: Alan ve Kültür Çalışmaları 24, Tokyo University of Foreign Studies 1974. Nguyenn Quang Trung ve Lê Văn Ðặng tarafından elektronik baskı, Haziran 2001. (Tạp chí Hán Nôm, Số 4 (77) 2006; Tr.3-21)

NOTLAR:
** Bölümlerin, kalın yazıların ve öne çıkan sepya görsellerinin başlığı Ban Tu Thư tarafından belirlendi - thanhdiavietnamhoc.com
◊ Kaynak: Sino-Nom çalışmaları Enstitüsü.

BAN TU THƯ
03 / 2020